Over Jaap van Zweden en vooroordelen

Vandaag, 12 december 2025, vieren we de mijlpaal-verjaardag van Jaap van Zweden. 65 kaarsjes. Ik heb grote bewondering voor hem. Dat wil ik hierbij graag benadrukken, want dat is - onterecht - niet altijd zo geweest. Ik heb door hem, of dankzij hem, een wijze les geleerd. Zie hieronder een blog dat ik in 2016 op een eerdere, niet meer bestaande site van mij publiceerde.

Het zal zo’n twintig jaar geleden zijn [ondertussen dus dertig jaar, AS] dat ik mijn sindsdien favoriete klassieke muziekstuk het Eerste Vioolconcert van Dmitri Shostakovich voor het eerst hoorde. Mijn vader had het net ontdekt en zei: 'Dit moet je horen! Dit vind jij ook mooi!' Ik kreeg die eerste keer de tranen in mijn ogen. En nog vele keren daarna trouwens ook. Van ontroering, van meegevoeld verdriet. En dan heb ik het over de Nocturne, het eerste stuk van het concert. Wow, wow, au, wat komt dat binnen! Een snerpender viool heb ik zelden gehoord. 'Life’s a bitch.' Maar, tegelijkertijd hoor je de hoop en de verlichting doorklinken. Eigenlijk omvat deze Nocturne – voor mij althans – het hele leven, met al zijn diepte- en ook hoogtepunten. De violist: een virtuoze Jaap van Zweden. De dirigent: Edo de Waart. Het orkest: Radio Filharmonisch Orkest.

Nu moet je weten dat ik tot die eerste keer dat ik hem hoorde spelen in dat prachtige Eerste Vioolconcert van Shostakovich, een beetje een antipathie had tegen Van Zweden. Ik vond het een arrogant, wat over het paard getild mannetje. ‘Not my cup of tea’… Totdat ik hem dus zo ontroerend, zo meevoelend die Nocturne hoorde spelen. Ik dacht: als jij die Nocturne zó mooi, zó ontroerend, zó meevoelend kan spelen, dan kán je geen slecht mens zijn, dan heb ik mij finaal vergist en ben je veel gevoeliger dan ik ooit voor mogelijk hield. Of deze redenatie hout snijdt? Ik denk het niet... Feit is dat ik sindsdien totaal anders tegen Jaap van Zweden aankijk: ik mag hem en ik hou zelfs een beetje van hem. En dat als ik mezelf af en toe op een vooroordeel betrap, ik maar even hoef te denken: oh ja, Jaap van Zweden…

[Op YouTube is het Eerste Vioolconcert van Dmitri Shostakovich helaas niet in de genoemde uitvoering te horen. Maar een uitvoering die naar mijn idee heel dicht in de buurt komt is die met Sergey Khachatryan aan de viool en – niet toevallig – Jaap van Zweden als dirigent.]